Dokonując transakcji otwartego rynku, bank centralny może
mieć różne cele. Jeśli sprzedaje on rządowe papiery wartościo-
we, to celem może być zdobycie środków gotówkowych dla rzą-
du lub drenaż rynku z nadmiaru zapasów gotówkowych; jeśli je
kupuje, to może dążyć do podtrzymania ich kursu giełdowego
lub do udzielenia pomocy gotówkowej aparatowi bankowemu.
Wchodzą tu więc w rachubę kredyty studenckie.
wtorek, 24 listopada 2009
Rezerwy monetarne.
Polityka rezerw monetarnych. Współczesne banki centralne w państwach kapitalistycznych przeważnie wyposażone są
w prawo regulowania zdolności udzielania kredytu przez banki
handlowe w drodze ustalania minimalnych rezerw obwiązkowych. Przedmiotem polityki pieniężno-kredytowej jest dokonywanie zmian w poziomie rezerw obowiązkowych. Podwyższenie tego poziomu ma dać w efekcie zmniejszenie zdolności udzie
lania kredytu przez banki handlowe, a obniżenie — wzrost kreacji kredytu studenckiego.
Podwyższenie rezerw obowiązkowych powoduje ograniczenie
ekspansji kredytowej banków handlowych, nie jest to jednak
równe z zahamowaniem nadmiernej koniunktury.
w prawo regulowania zdolności udzielania kredytu przez banki
handlowe w drodze ustalania minimalnych rezerw obwiązkowych. Przedmiotem polityki pieniężno-kredytowej jest dokonywanie zmian w poziomie rezerw obowiązkowych. Podwyższenie tego poziomu ma dać w efekcie zmniejszenie zdolności udzie
lania kredytu przez banki handlowe, a obniżenie — wzrost kreacji kredytu studenckiego.
Podwyższenie rezerw obowiązkowych powoduje ograniczenie
ekspansji kredytowej banków handlowych, nie jest to jednak
równe z zahamowaniem nadmiernej koniunktury.
Spadek efektywności manipulowania stopą procentową.
Do spadku efektywności- manipulowania stopą procentową
przyczyniły się również zmiany w systemie podatkowym. Koszty oprocentowania; wywołany tym spadek wywoływany Jest przez wielkie przedsiębiorstwa tylko
oprocentowania. Otrzymujące mniej podatku dochodowego z zadłuio-
Wzrost stopy procentowej w okresie rozkwitu gospodarczego
jest zjawiskiem normalnym, występującym od momentu, kiedy
podaż kredytu nie przekroczy popytu na kredyt Popyt ten rośnie
szczególnie szybko w początkowej fazie ożywienia, następnie ma-
leje wskutek dużego wzrostu akumulacji pieniężnej przedsię-
biorstw. Podaż zaś kapitału pożyczkowego wzrasta stopniowo
w okresie ożywienia i osiąga punkt szczytowy w fazie rozkwitu,
wskutek nagromadzenia wolnych środków pieniężnych. Jeżeli
więc w okresie ożywienia stopa procentowa rośnie, to dzieje się
to zgodnie z podstawową zasadą konkurencji i możliwe jest prze-
de wszystkim dzięki jednoczesnemu wzrostowi zysku od kapi-
tału funkcjonującego. Tak więc umiarkowany wzrost stopy pro-
centowej w okresie ożywienia nie wywiera wpływu hamujące-
go na popyt na kredyt, a zatem i na aktywność gospodarczą.
Dopiero znaczne podniesienie stopy procentowej może wywołać
spadek popytu na kredyt ze strony przedsiębiorstw.
przyczyniły się również zmiany w systemie podatkowym. Koszty oprocentowania; wywołany tym spadek wywoływany Jest przez wielkie przedsiębiorstwa tylko
oprocentowania. Otrzymujące mniej podatku dochodowego z zadłuio-
Wzrost stopy procentowej w okresie rozkwitu gospodarczego
jest zjawiskiem normalnym, występującym od momentu, kiedy
podaż kredytu nie przekroczy popytu na kredyt Popyt ten rośnie
szczególnie szybko w początkowej fazie ożywienia, następnie ma-
leje wskutek dużego wzrostu akumulacji pieniężnej przedsię-
biorstw. Podaż zaś kapitału pożyczkowego wzrasta stopniowo
w okresie ożywienia i osiąga punkt szczytowy w fazie rozkwitu,
wskutek nagromadzenia wolnych środków pieniężnych. Jeżeli
więc w okresie ożywienia stopa procentowa rośnie, to dzieje się
to zgodnie z podstawową zasadą konkurencji i możliwe jest prze-
de wszystkim dzięki jednoczesnemu wzrostowi zysku od kapi-
tału funkcjonującego. Tak więc umiarkowany wzrost stopy pro-
centowej w okresie ożywienia nie wywiera wpływu hamujące-
go na popyt na kredyt, a zatem i na aktywność gospodarczą.
Dopiero znaczne podniesienie stopy procentowej może wywołać
spadek popytu na kredyt ze strony przedsiębiorstw.
Banki Handlowe a Bank Centralny
Banki handlowe korzystające z kredytu w banku centralnym
płacą więc odsetki wyższe, niż same pobierają, a zatem stopa
dyskontowa banku centralnego spełnia rolę stopy karnej. Może
ona jednak wywierać wpływ na rynek kredytowy tylko pod wa-
runkiem, że banki handlowe znajdują się w sytuacji niedoboru
pemądza gotówkowego i zmuszone są zwrócić się o pomoc kre-
do banku centralnego. Z drugiej strony bank centralny
liczy.
Praktyka wykazuje, że popyt n* kredyt krótkoterminowy ze
strony przedsiębiorstw jest 'mało elastyczny w stosunku do stopy
procentowej. Ta słaba zależność czyni mało efektywną kontrolę
banku centralnego za pośrednictwem stopy dyskontowej.,Stopa
banku centralnego może być do pewnego stopnia efektywna, je-
żeli wpływa na wysokość stopy procentowej od kredytu studenckiego
, który jest bardziej elastyczny względem ceny kre-
dytu (zwłaszcza ze strony małych przedsiębiorstw) oraz na finan-
sowanie długofalowych zamówień inwestycyjnych, jak inwes-
tycje budowlane, komunalneitp.
płacą więc odsetki wyższe, niż same pobierają, a zatem stopa
dyskontowa banku centralnego spełnia rolę stopy karnej. Może
ona jednak wywierać wpływ na rynek kredytowy tylko pod wa-
runkiem, że banki handlowe znajdują się w sytuacji niedoboru
pemądza gotówkowego i zmuszone są zwrócić się o pomoc kre-
do banku centralnego. Z drugiej strony bank centralny
liczy.
Praktyka wykazuje, że popyt n* kredyt krótkoterminowy ze
strony przedsiębiorstw jest 'mało elastyczny w stosunku do stopy
procentowej. Ta słaba zależność czyni mało efektywną kontrolę
banku centralnego za pośrednictwem stopy dyskontowej.,Stopa
banku centralnego może być do pewnego stopnia efektywna, je-
żeli wpływa na wysokość stopy procentowej od kredytu studenckiego
, który jest bardziej elastyczny względem ceny kre-
dytu (zwłaszcza ze strony małych przedsiębiorstw) oraz na finan-
sowanie długofalowych zamówień inwestycyjnych, jak inwes-
tycje budowlane, komunalneitp.
Polityka dyskontowa.
Polityka dyskontowa. Polityka dyskontowa, uważana za kla-
syczny instrument oddziaływania banku centralnego na rynek
kredytowy, obejmuje ustalanie warunków, na jakich bank cen-
tralny zgadza się przyjmować do redyskonta krótkoterminowe
dokumenty kredytowe przedstawiane przez banki handlowe lub
inne instytucje kredytowe.
Najważniejsze z tych warunków to:
||a) wysokość stopy dyskontowej,
b) kwoty przyjmowane do dyskonta,
c) jakość przedstawianych dokumentów kredytowych z punktu
widzenia pewności ich spłaty. -
Głównym narzędziem oddziaływania banku centralnego jest tu
Iwysokość pobieranej stopy dyskontowej. Tani kredyt ma sprzy-
eonei przez banki handlowe od depozytów. W rozwiniętych kra-
jach kapitalistycznych w warunkach ustabilizowanej siły nabyw-
czej pieniądza można stwierdzić następujące długookresowy, sto-
sunek tych wielkości do siebie:
syczny instrument oddziaływania banku centralnego na rynek
kredytowy, obejmuje ustalanie warunków, na jakich bank cen-
tralny zgadza się przyjmować do redyskonta krótkoterminowe
dokumenty kredytowe przedstawiane przez banki handlowe lub
inne instytucje kredytowe.
Najważniejsze z tych warunków to:
||a) wysokość stopy dyskontowej,
b) kwoty przyjmowane do dyskonta,
c) jakość przedstawianych dokumentów kredytowych z punktu
widzenia pewności ich spłaty. -
Głównym narzędziem oddziaływania banku centralnego jest tu
Iwysokość pobieranej stopy dyskontowej. Tani kredyt ma sprzy-
eonei przez banki handlowe od depozytów. W rozwiniętych kra-
jach kapitalistycznych w warunkach ustabilizowanej siły nabyw-
czej pieniądza można stwierdzić następujące długookresowy, sto-
sunek tych wielkości do siebie:
Zdolność emisyjna waluty.
W wyniku zdolności do tworzenia pieniądza bankowego i po-
daży kredytu ponad sumę rzeczywistych depozytów, ogólna suma
depozytów w bankach handlowych zależy w dużej mierze od
wolumenu udzielonych przez nie kredytów. Dzieje się tak dla-
tego, że część sumy udzielonych kredytów pozostaje zwykle ja-
ko depozyt na rachunku w banku kredytującym lub wpływa ja-
ko depozyt (wkład) pierwotny do innego banku. Na tej podsta-
wie mogą one znów udzielić kredytów, zapisując je na dobro
klientów jako wkłady pochodne. Możliwość zwiększenia kredy-
tów w wyniku tworzenia pieniądza bankowego powoduje spadek
znaczenia rzeczywistej akumulacji.
Ponieważ brytyjskie banki handlowe na ogół utrzymują tylko
ośmioprocentową rezerwę kasową, rzeczywisty współczynnik
tworzenia pieniądza praez .te banki jest zbliżony do wyżej obli-
czonego współczynnika teoretycznego. Wysoki współczynnik kre-
acji pieniądza i udzielanie na tej podstawie kredytu jest jednym
z głównych iródeł współczesnej inflacji kredytowej.
daży kredytu ponad sumę rzeczywistych depozytów, ogólna suma
depozytów w bankach handlowych zależy w dużej mierze od
wolumenu udzielonych przez nie kredytów. Dzieje się tak dla-
tego, że część sumy udzielonych kredytów pozostaje zwykle ja-
ko depozyt na rachunku w banku kredytującym lub wpływa ja-
ko depozyt (wkład) pierwotny do innego banku. Na tej podsta-
wie mogą one znów udzielić kredytów, zapisując je na dobro
klientów jako wkłady pochodne. Możliwość zwiększenia kredy-
tów w wyniku tworzenia pieniądza bankowego powoduje spadek
znaczenia rzeczywistej akumulacji.
Ponieważ brytyjskie banki handlowe na ogół utrzymują tylko
ośmioprocentową rezerwę kasową, rzeczywisty współczynnik
tworzenia pieniądza praez .te banki jest zbliżony do wyżej obli-
czonego współczynnika teoretycznego. Wysoki współczynnik kre-
acji pieniądza i udzielanie na tej podstawie kredytu jest jednym
z głównych iródeł współczesnej inflacji kredytowej.
Kreowanie pieniądza przez Banki Handlowe.
Kreacja pieniądza przez banki handlowe odbywa się na tej
podstawie, że tylko pewna część depozytów przyjmowana*jest
przez klientów w gotówce, co umożliwia bankom handlowym
utrzymywanie w postaci rezerw kasowych tylko taką część wpła-1
conych sum depozytów gotówkowych, która jest niezbędna do
zaspokojenia żądań klientów w zakresie wypłat w gotówce. Dzię-
ki temu bankLmogą udzielać kredytów krótkoterminowych na
sumy znacznie większe, niż wynosi ogólna suma wpłaconych de-
pozytów, czyli tzw. wkładów pierwotnych i bankowych kapita-
łów własnych (kapitał zakładowy i rezerwy).
Praktyka wykazała, że wystarczy, gdy stosunek płynności ka-
sowej, tj. stosunek gotówkowych prawnych środków pienięż-
nych do depozytów wynosi od 1 :10 do 2:10, czyli rezerwy go-
tówkowe stanowić mogą zaledwie 10—20% ogólnej sumy depo-
395
zytów. Na tej podstawie obliczono tzw. teoretyczny współczyn-
nik kreacji pieniądza bankowego przez banki handlowe. Jeżeli
banki dysponują większą sumą rezerw kasowych niż potrzeba
do zapewnienia wymaganej płynności kasowej, mogą one zwię-
kszać kredyt, aż do osiągnięcia maksymalnego współczynnika
tworzenia pieniądza, który — przy przyjęciu współczynnika re-
zerw kasowych 0,1 — będzie wynosił 9, czyli suma kredytu
udzielonego przez bank może 9-krotnie przewyższać jego zaso-
by gotówkowe
podstawie, że tylko pewna część depozytów przyjmowana*jest
przez klientów w gotówce, co umożliwia bankom handlowym
utrzymywanie w postaci rezerw kasowych tylko taką część wpła-1
conych sum depozytów gotówkowych, która jest niezbędna do
zaspokojenia żądań klientów w zakresie wypłat w gotówce. Dzię-
ki temu bankLmogą udzielać kredytów krótkoterminowych na
sumy znacznie większe, niż wynosi ogólna suma wpłaconych de-
pozytów, czyli tzw. wkładów pierwotnych i bankowych kapita-
łów własnych (kapitał zakładowy i rezerwy).
Praktyka wykazała, że wystarczy, gdy stosunek płynności ka-
sowej, tj. stosunek gotówkowych prawnych środków pienięż-
nych do depozytów wynosi od 1 :10 do 2:10, czyli rezerwy go-
tówkowe stanowić mogą zaledwie 10—20% ogólnej sumy depo-
395
zytów. Na tej podstawie obliczono tzw. teoretyczny współczyn-
nik kreacji pieniądza bankowego przez banki handlowe. Jeżeli
banki dysponują większą sumą rezerw kasowych niż potrzeba
do zapewnienia wymaganej płynności kasowej, mogą one zwię-
kszać kredyt, aż do osiągnięcia maksymalnego współczynnika
tworzenia pieniądza, który — przy przyjęciu współczynnika re-
zerw kasowych 0,1 — będzie wynosił 9, czyli suma kredytu
udzielonego przez bank może 9-krotnie przewyższać jego zaso-
by gotówkowe
Oddziaływanie banku centralnego na kreacje pieniądza.
Stosunkowo mniejsze jest oddziaływanie banku centralnego na
idoinośc kreacji pieniądza przez banki handlowe. Wpływ emi-
towanego przez banie centralny pieniądza gotówkowego na wo-
lumen kredytów bankowych jest ograniczony tylko do takich
lytuacji, kiedy banki hadlowe odczuwają niedobór środków go-
tówkowych, spowodowany bądź dużą ekspansją kredytową, bądź
zmianą zwyczajów płatniczych (wzrost udziału płatności gotów-
kowych), bądź też sezonowym wzrostem zapotrzebowania na go-
tówkę, albo wreszcie wycofywaniem depozytów przez klientów.
W wymienionych wyżej przypadkach banki handlowe wobec
konieczności uzupełnienia rezerw kasowych zwracają się o po-
moc do banku centralnego. Uzyskują ją w zamian za określone
rodzaje papierów wartościowych, jak: weksle skarbowe i handlo-
we, obligacje państwowe, waluty, dewizy, złoto i kredyt studencki.
| Bank centralny może wpływać regulująco na zdolność udzie-
lania kredytu przez banki handlowe tylko wtedy, kiedy nie nad-
używa przywileju emisji w celu kredytowania rzadi^v^rze-
czemu uzyskują one wą arogą zwięKszenie płynności! kasowej,
t więc wzrost możliwości udzielania kredytu w drodze kreacji
pieniądza.
idoinośc kreacji pieniądza przez banki handlowe. Wpływ emi-
towanego przez banie centralny pieniądza gotówkowego na wo-
lumen kredytów bankowych jest ograniczony tylko do takich
lytuacji, kiedy banki hadlowe odczuwają niedobór środków go-
tówkowych, spowodowany bądź dużą ekspansją kredytową, bądź
zmianą zwyczajów płatniczych (wzrost udziału płatności gotów-
kowych), bądź też sezonowym wzrostem zapotrzebowania na go-
tówkę, albo wreszcie wycofywaniem depozytów przez klientów.
W wymienionych wyżej przypadkach banki handlowe wobec
konieczności uzupełnienia rezerw kasowych zwracają się o po-
moc do banku centralnego. Uzyskują ją w zamian za określone
rodzaje papierów wartościowych, jak: weksle skarbowe i handlo-
we, obligacje państwowe, waluty, dewizy, złoto i kredyt studencki.
| Bank centralny może wpływać regulująco na zdolność udzie-
lania kredytu przez banki handlowe tylko wtedy, kiedy nie nad-
używa przywileju emisji w celu kredytowania rzadi^v^rze-
czemu uzyskują one wą arogą zwięKszenie płynności! kasowej,
t więc wzrost możliwości udzielania kredytu w drodze kreacji
pieniądza.
Metody zdobywania funduszy dla rządów.
Pośrednicząc w zdobywaniu funduszów dla rządu, bank cen-
tralny może dokładać starań, aby ochronić gospodarkę od infla-
cji Jest to jednak możliwe tylko wówczas, gdy rządowe potrze-
by kredytowe nie przekraczają zasobów gotówkowych pozaban-
kowych podmiotów gospodarowania i grup ludności, zgłaszają-
cych popyt na rządowe papiery wartościowe. Natomiast w okre-
sie wojen i innych nadzwyczajnych okoliczności, gdy deficyt
budżetowy przekracza możliwości zaspokojenia potrzeb kredyto-
wych rządu z istniejącyćh|zapasów gotówkowych, nowe emisje
banknotów banku centralnego oraz kreacja pieniądza bezgotów-
kowego stanowią podstawowe źródło kredytu dla rządu. Potrze-
by kredytowe państwa w decydującej mierze wpływają na dzia-
łalność emisyjną banku centralnego, który jako „bank rządu"
zmuszony jest czasem emitować nadmierną (w porównaniu z rze-
• Potrzeba obiegu) ilość pieniądza, narażając gospo-
- Następuje to wówczas, gdy potrzeby rządu są
ta| pilne, ze następstwa Inflacji są bagatelizowane przez władze
państwowe, albo też inflację uznaje się za zło konieczne
tralny może dokładać starań, aby ochronić gospodarkę od infla-
cji Jest to jednak możliwe tylko wówczas, gdy rządowe potrze-
by kredytowe nie przekraczają zasobów gotówkowych pozaban-
kowych podmiotów gospodarowania i grup ludności, zgłaszają-
cych popyt na rządowe papiery wartościowe. Natomiast w okre-
sie wojen i innych nadzwyczajnych okoliczności, gdy deficyt
budżetowy przekracza możliwości zaspokojenia potrzeb kredyto-
wych rządu z istniejącyćh|zapasów gotówkowych, nowe emisje
banknotów banku centralnego oraz kreacja pieniądza bezgotów-
kowego stanowią podstawowe źródło kredytu dla rządu. Potrze-
by kredytowe państwa w decydującej mierze wpływają na dzia-
łalność emisyjną banku centralnego, który jako „bank rządu"
zmuszony jest czasem emitować nadmierną (w porównaniu z rze-
• Potrzeba obiegu) ilość pieniądza, narażając gospo-
- Następuje to wówczas, gdy potrzeby rządu są
ta| pilne, ze następstwa Inflacji są bagatelizowane przez władze
państwowe, albo też inflację uznaje się za zło konieczne
Emisja i kreacja pieniądza jako narzędzia polityki pieniężnej.
Emisja i kreacją pieniądza jako narzędzia polityki pieniężnej.
i kredytowej). Powoływanie do życia banków centralnych by|0
iLkle wynikiem tendencji do ujednolicenia systemu pieniężne-
go i zaspokojenia potrzeb rządowych w zakresie kredytu. Bank
centralny może doprowadzić do unifikacji emisji pieniądza na
podstawie zagwarantowanego mu ustawowo monopolu emisji
pieniądza lub prawa kontroli obiegu banknotów emitowanych
przez inne banki. Przywilej emisyjny oraz prawo wyłącznej
obsługi kasowej budżetu państwa i opieki nad funduszami pań-
stwowymi łączy się zazwyczaj z obowiązkiem banku centralnego
do udzielania rządowi kredytów.
Udzielając pożyczek rządowi, bank centralny emituje tzw. ban-
knoty, których pokrycie stanowią rządowe papiery wartościowe
(obligacje, weksle skarbowe), niektóre inne rodzaje papierów
wartościowych, zdyskontowane weksle handlowe, a także wa-l
*Uty * dewizy> Główną przyczyną wzrostu emisji banknotów jest
S Z JŻenia rządu w banku centralnym. Z tej strony *r
S^p e^tXy^T7 WZrOSt ¦"*» ^ ^P-Cjacja zna-
aby nowe ^t ? ^ *" rZąd i *>«* centralny starają s*
centralnym, tzn ofeTo państwowych lokować poza bankiem
innym instytucjom wll-""6 d° ?akMLM bankom handlowym,
i kredytowej). Powoływanie do życia banków centralnych by|0
iLkle wynikiem tendencji do ujednolicenia systemu pieniężne-
go i zaspokojenia potrzeb rządowych w zakresie kredytu. Bank
centralny może doprowadzić do unifikacji emisji pieniądza na
podstawie zagwarantowanego mu ustawowo monopolu emisji
pieniądza lub prawa kontroli obiegu banknotów emitowanych
przez inne banki. Przywilej emisyjny oraz prawo wyłącznej
obsługi kasowej budżetu państwa i opieki nad funduszami pań-
stwowymi łączy się zazwyczaj z obowiązkiem banku centralnego
do udzielania rządowi kredytów.
Udzielając pożyczek rządowi, bank centralny emituje tzw. ban-
knoty, których pokrycie stanowią rządowe papiery wartościowe
(obligacje, weksle skarbowe), niektóre inne rodzaje papierów
wartościowych, zdyskontowane weksle handlowe, a także wa-l
*Uty * dewizy> Główną przyczyną wzrostu emisji banknotów jest
S Z JŻenia rządu w banku centralnym. Z tej strony *r
S^p e^tXy^T7 WZrOSt ¦"*» ^ ^P-Cjacja zna-
aby nowe ^t ? ^ *" rZąd i *>«* centralny starają s*
centralnym, tzn ofeTo państwowych lokować poza bankiem
innym instytucjom wll-""6 d° ?akMLM bankom handlowym,
Utrzymanie trwałości kursu pieniądza w obiegu kredytowym.
Podstawowym celem było utrzymanie trwałości
kursu pieniądza w stosunku do walut obcych, czyli jego paryte-
tu. Następnie rozszerzono to zadanie na utrzymanie stałej war-
tości pieniądza wewnątrz kraju. Obecnie bezpośrednim zadaniem
polityki pieniężno-kredytowej jest oddziaływanie na popyt na
kredyt i podaż kapitału pożyczkowego. Poprzez wpływ na wolu-
men kredytu chce się osiągnąć i utrfeymać jednocześnie stabili-
zację cen, kursu walutowego i koniunktury oraz zapewnić przy-
spieszony wzrost gospodarczy. Uzyskano to m.in dzięki kredytom dla studentów
Wyżej przedstawione zadania, stawiane przed polityką pie-
niężno-kredytową, realizowane są za pomocą organów, podlega-
jących kontroli aparatu państwowego.
Należą do nich:
a) bank centralny, który podlega ministrowi skarbu lub bezpo-
średnio rządowi. Jest on wyposażony w szereg ustawowych
uprawnień, które zapewniają mu kierowniczą rolę w systemie
bankowym i umożliwiają wypełnienie postawionych przed nim
przez rząd zadań w zakresie polityki pieniężno-kredytowej. Bank
centralny przy realizowaniu polityki pieniężno-kredytowej dy-
sponuje takimi środkami oddziaływania, iak kierowanie emisia
maskowych, regulowanie płynności aktywów bankowych, ope-
racje otwartego rynku i bezpośrednia kontrola kredytu;
b) instytucje specjalne o charakterze stałym lub powoływane
do spełniania zadań okresowych czy nadzwyczajnych. Są to zwy-
kle organy ministerstwa skarbu lub banku centralnego. W USA
do tego typu organów należy istniejące od 1863 r. Biuro Kontro-
lera Walutowego przy Departamencie Skarbu. Decyduje on o za-
sadach emisji pieniądza, reguluje całość obiegu pieniężnego i za-
opatruje w banknoty Systemu Rezerwy Federalnej cały aparat
bankowy; JMfe^WL3fltffll ii
c) specjalne instytucje kredytowe o charakterze instytucji pu-
blicznych lub z udziałem kapitału państwowego. Do takich nale-
żą: banki długoterminowego kredytu inwestycyjnego (tzw. banki
rozwoju), banki handlu zagranicznego, banki hipoteczne, banki
kredytu rolnego i budowlanego, a także część banków kredytuj
konsumpcyjnego i kas oszczędnościowo-pożyczkowych.
kursu pieniądza w stosunku do walut obcych, czyli jego paryte-
tu. Następnie rozszerzono to zadanie na utrzymanie stałej war-
tości pieniądza wewnątrz kraju. Obecnie bezpośrednim zadaniem
polityki pieniężno-kredytowej jest oddziaływanie na popyt na
kredyt i podaż kapitału pożyczkowego. Poprzez wpływ na wolu-
men kredytu chce się osiągnąć i utrfeymać jednocześnie stabili-
zację cen, kursu walutowego i koniunktury oraz zapewnić przy-
spieszony wzrost gospodarczy. Uzyskano to m.in dzięki kredytom dla studentów
Wyżej przedstawione zadania, stawiane przed polityką pie-
niężno-kredytową, realizowane są za pomocą organów, podlega-
jących kontroli aparatu państwowego.
Należą do nich:
a) bank centralny, który podlega ministrowi skarbu lub bezpo-
średnio rządowi. Jest on wyposażony w szereg ustawowych
uprawnień, które zapewniają mu kierowniczą rolę w systemie
bankowym i umożliwiają wypełnienie postawionych przed nim
przez rząd zadań w zakresie polityki pieniężno-kredytowej. Bank
centralny przy realizowaniu polityki pieniężno-kredytowej dy-
sponuje takimi środkami oddziaływania, iak kierowanie emisia
maskowych, regulowanie płynności aktywów bankowych, ope-
racje otwartego rynku i bezpośrednia kontrola kredytu;
b) instytucje specjalne o charakterze stałym lub powoływane
do spełniania zadań okresowych czy nadzwyczajnych. Są to zwy-
kle organy ministerstwa skarbu lub banku centralnego. W USA
do tego typu organów należy istniejące od 1863 r. Biuro Kontro-
lera Walutowego przy Departamencie Skarbu. Decyduje on o za-
sadach emisji pieniądza, reguluje całość obiegu pieniężnego i za-
opatruje w banknoty Systemu Rezerwy Federalnej cały aparat
bankowy; JMfe^WL3fltffll ii
c) specjalne instytucje kredytowe o charakterze instytucji pu-
blicznych lub z udziałem kapitału państwowego. Do takich nale-
żą: banki długoterminowego kredytu inwestycyjnego (tzw. banki
rozwoju), banki handlu zagranicznego, banki hipoteczne, banki
kredytu rolnego i budowlanego, a także część banków kredytuj
konsumpcyjnego i kas oszczędnościowo-pożyczkowych.
Formy ingerencji państwa w gospodarkę.
Za punkt wyjścia przyjmuje się tezę o aktywnej roli kredytu
w kształtowaniu działalności gospodarczej, poziomu zatrudnienia
i poziomu cen. Doprowadziło to do powstania Koncepcji norma-
tywnej roli ceny kredytu, koncepcji opartej na przekonaniu, że
tani kredyt pobudza działalność gospodarczą, drogi kredyt dzia-
ła hamująco, a umiarkowana cena kredytu czyni go obojętnym
na poziom aktywności gospodarczej. '- **MTfi^B
Przekonanie to jest podstawą świadomej działalności państwa
w dziedzinie pieniężno-kredytowej. Interwencjonizm państwowy
rozwinął się w tej sferze bardzo szeroko. Do głównych form in-
gerencji państwa można zaliczyć:
a) administrowanie aparatem finansowym i częścią instytucji
kredytowych, *
b) określanie wielkości emisji pieniądza gotówkowego,
c) regulujący wpływ na kreację i obieg pieniądza bankowego
oraz na wolumen kredytu bankowego,, j *
d) ustalanie stopy procentowej banku centralnego,
Bezpośrednia ilościowa i jakości
e) bezpośrednia ilościowa i jakościowa kontrola kredytu.
Trzeba tu zwrócić uwagę, że aczkolwiek we współczesnym ka-
pitalizmie, obok kredytu Ibankowego udzielanego przez banki
handlowe, występują różne inne źródła podaży kredytu, jak
instytucje finansowe, kasy oszczędnościowe, towarzystwa ubez-
pieczeń, to jednak kontrola państwa odnosi się. głównie do dzia^
łalności kredytowej banków handlotoych. Wynika to nie tylko
z-dużego ciężaru gatunkowego banków handlowych, ale przede
wszystkim z faktu, że wśród ogółu instytucji kredytowych tylko
banki handlowe mają możność kreacji pieniądza bankowego ce- 4
lem kredytowania. Chodzi zatem o to, aby kredyt bankowy pod-
porządkować ogólnym celom polityki gospodarczej państwa i za-
pobiec jego ewentualnemu nadużywaniu. W warunkach współ-
czesnych, w których kredyt odgrywa ogromną rolę, kontrola kre-
I ^aLlSlTanie kredytowamem zostały uznane za jedno z mi'
darkef.7 *?***>* oddziaływania przez państwo na gospo-
f)Kredyty studenckie
Jakie srTą g ną treść Polity'ki Pieniężno-kredytowej,
ki nienowi! S?°S0WaneJ Przez Państwa kapitalistyczne poiity-
Piemęzno-kredytowej? Historycznie rzecz biorąc, w początko-
lim
w kształtowaniu działalności gospodarczej, poziomu zatrudnienia
i poziomu cen. Doprowadziło to do powstania Koncepcji norma-
tywnej roli ceny kredytu, koncepcji opartej na przekonaniu, że
tani kredyt pobudza działalność gospodarczą, drogi kredyt dzia-
ła hamująco, a umiarkowana cena kredytu czyni go obojętnym
na poziom aktywności gospodarczej. '- **MTfi^B
Przekonanie to jest podstawą świadomej działalności państwa
w dziedzinie pieniężno-kredytowej. Interwencjonizm państwowy
rozwinął się w tej sferze bardzo szeroko. Do głównych form in-
gerencji państwa można zaliczyć:
a) administrowanie aparatem finansowym i częścią instytucji
kredytowych, *
b) określanie wielkości emisji pieniądza gotówkowego,
c) regulujący wpływ na kreację i obieg pieniądza bankowego
oraz na wolumen kredytu bankowego,, j *
d) ustalanie stopy procentowej banku centralnego,
Bezpośrednia ilościowa i jakości
e) bezpośrednia ilościowa i jakościowa kontrola kredytu.
Trzeba tu zwrócić uwagę, że aczkolwiek we współczesnym ka-
pitalizmie, obok kredytu Ibankowego udzielanego przez banki
handlowe, występują różne inne źródła podaży kredytu, jak
instytucje finansowe, kasy oszczędnościowe, towarzystwa ubez-
pieczeń, to jednak kontrola państwa odnosi się. głównie do dzia^
łalności kredytowej banków handlotoych. Wynika to nie tylko
z-dużego ciężaru gatunkowego banków handlowych, ale przede
wszystkim z faktu, że wśród ogółu instytucji kredytowych tylko
banki handlowe mają możność kreacji pieniądza bankowego ce- 4
lem kredytowania. Chodzi zatem o to, aby kredyt bankowy pod-
porządkować ogólnym celom polityki gospodarczej państwa i za-
pobiec jego ewentualnemu nadużywaniu. W warunkach współ-
czesnych, w których kredyt odgrywa ogromną rolę, kontrola kre-
I ^aLlSlTanie kredytowamem zostały uznane za jedno z mi'
darkef.7 *?***>* oddziaływania przez państwo na gospo-
f)Kredyty studenckie
Jakie srTą g ną treść Polity'ki Pieniężno-kredytowej,
ki nienowi! S?°S0WaneJ Przez Państwa kapitalistyczne poiity-
Piemęzno-kredytowej? Historycznie rzecz biorąc, w początko-
lim
Rodzaje kredytów studenckich.
Rodzaje kredytu — polityka pieniężno-kredytowa państwa.
Wszystkiette czynniki w pewnym stopniu określają wielkość
stopy procentowej i wpływaj^ na jej wahania, zarówno w krót-
kich, jak i długich okresach. **¦• Ijj ĘĘm* *
Obliczanie zależności stopy procentowej od wpływu zmian
w podaży kapitału pożyczkowego i w popycie na kredyt jest
możliwe wówczas, gdy opiera się na współzależności uwzględnia-
jącej stopień elastyczności podaży i popytu względem ceny kre-
dytu, czyli stopy procentowej i stopień giętkości tej ceny. Zależ-
ność stopy procentowej od stopy zysku może być udokumento-
wana statystycznie, natomiast wpływ pozostałych czynników na
stopę procentową (ryzyko, rodzaj kredytu) nie da się obliczyć
Matematycznie i jest wynikiem ogólnej obserwacji i doświadcze-
Wa< Polityka pieniężno-kredytowa państwa jest natomiast czyn-
nikiem kształtującym bezpośrednio poziom stopy procentowej
banku centralnego, a do pewnego stopnia wpływa na poziom
Jakowych stop procentowych stosowanych przez banki handlową^
t
wpływ na regulowanie wolumenu kredytów studenckich zarówno od strony
podaży, jak i popytu.
Wszystkiette czynniki w pewnym stopniu określają wielkość
stopy procentowej i wpływaj^ na jej wahania, zarówno w krót-
kich, jak i długich okresach. **¦• Ijj ĘĘm* *
Obliczanie zależności stopy procentowej od wpływu zmian
w podaży kapitału pożyczkowego i w popycie na kredyt jest
możliwe wówczas, gdy opiera się na współzależności uwzględnia-
jącej stopień elastyczności podaży i popytu względem ceny kre-
dytu, czyli stopy procentowej i stopień giętkości tej ceny. Zależ-
ność stopy procentowej od stopy zysku może być udokumento-
wana statystycznie, natomiast wpływ pozostałych czynników na
stopę procentową (ryzyko, rodzaj kredytu) nie da się obliczyć
Matematycznie i jest wynikiem ogólnej obserwacji i doświadcze-
Wa< Polityka pieniężno-kredytowa państwa jest natomiast czyn-
nikiem kształtującym bezpośrednio poziom stopy procentowej
banku centralnego, a do pewnego stopnia wpływa na poziom
Jakowych stop procentowych stosowanych przez banki handlową^
t
wpływ na regulowanie wolumenu kredytów studenckich zarówno od strony
podaży, jak i popytu.
Depozyty clearingowe banków brytyjskich,
Pewniejszy w udzielaniu dowolnych rodzajów kredytów. Na przy.
kład depozyty w brytyjskich bankach clearingowych wzrosły
z 2 277 min Ł w 1938 r. do blisko 6 mld Ł w latach 1948—1952,
do blisko 7 mid Ł w 1959 r. i do 32 mld Ł w końcu 1973 r., a de-
pozyty w bankach handlowych w USA z 57,7 mld doL w 1939 r.,
do 155,3 mld doi. w 1950 r., 219,9 mld doi. w 1959 r. i 636 mld
doi. w końcu 1974 r.19 %*: *
Ponieważ spadek stopy procentowej ma tylko charakter ten-
dencji, oznacza to, że stopa ta nie musi spadać z roku na rok
Obok okresów spadku mogą też występować okresy jej wzrostu,
bądź to pod wpływem wzrostu stopy zysku i zmian czynników
rynkowych, bądź też w wyniku świadomej polityki pieniężno-
-kredytowej państwa. Na wzrost stopy procentowej ma obecnie
•duży wpływ inflacja pieniężna, prowadząca do deprecjacji sumy
kredytu i procentu, przeciw czemu kredytodawca zabezpiecza się
żądaniem wyższej stopy procentowej. i.
Gdy chcemy uwzględnić wpływ stopy inflacji (i') na nominalną
stopą procentową -(p'n) i obliczyć realnie osiąganą stopę procen-
tową (p r) wówczas stosujemy wzór następujący: *
kład depozyty w brytyjskich bankach clearingowych wzrosły
z 2 277 min Ł w 1938 r. do blisko 6 mld Ł w latach 1948—1952,
do blisko 7 mid Ł w 1959 r. i do 32 mld Ł w końcu 1973 r., a de-
pozyty w bankach handlowych w USA z 57,7 mld doL w 1939 r.,
do 155,3 mld doi. w 1950 r., 219,9 mld doi. w 1959 r. i 636 mld
doi. w końcu 1974 r.19 %*: *
Ponieważ spadek stopy procentowej ma tylko charakter ten-
dencji, oznacza to, że stopa ta nie musi spadać z roku na rok
Obok okresów spadku mogą też występować okresy jej wzrostu,
bądź to pod wpływem wzrostu stopy zysku i zmian czynników
rynkowych, bądź też w wyniku świadomej polityki pieniężno-
-kredytowej państwa. Na wzrost stopy procentowej ma obecnie
•duży wpływ inflacja pieniężna, prowadząca do deprecjacji sumy
kredytu i procentu, przeciw czemu kredytodawca zabezpiecza się
żądaniem wyższej stopy procentowej. i.
Gdy chcemy uwzględnić wpływ stopy inflacji (i') na nominalną
stopą procentową -(p'n) i obliczyć realnie osiąganą stopę procen-
tową (p r) wówczas stosujemy wzór następujący: *
Wzrost stopy procentowej a kredyt studencki
Wzrost stopy procentowej, a to powoduje zwykle wzrost podaży
kapitału pożyczkowego. %
Na rynku kredytowym można zauważyć to wzajemne oddzia-
ływanie, którego wynikiem są wahania stopy procentowej jako
wypadkowej podaży kapitału pożyczkowego 1 popytu na kredyt.
Ponieważ jednak kapitał pożyczkowy opiera się na najbardziej
ruchliwej formie kapitału, na kapitale gotówkowym, czynniki
kształtujące jego cenę są bardzo elastyczne, granice wahań stopy
procentowej na dany rodzaj kredytu (nawet w warunkach nie-
doskonałej konkurencji) nie są normalnie zbyt duże. Znaczniej-
sze zmiany stopy procentowej są spowodowane przez wahania
cykliczne w całej gospodarce, czyli przez zmiany koniunktury.^
Większe różnice w wysokości stopy procentowej zauważyć moż-
na między różnymi rodzajami kredytu oraz pomiędzy różnymi
krajami. Kredyty krótkoterminowe są z reguły niżej oprocento-
wane niż kredyty długoterminowe. Stosunkowo niskie procenty
Płacą banki od wkładów na rachunkach bankowych, które stano-
wią swoisty rodzaj kredytu udzielanego bankowi przez jego kli-
entów; podobnie umiarkowaną wysokość osiąga oprocentowanie
k cierpiącymi na brak kapitału krajami gospodarczo słabo rozwi-
niętymi. Obserwuje się także zróżnicowanie stopy procentowej
w zależności od osoby kredytobiorcy, ze względu na niejednako-
wy stopień ryzyka. ^tiflHHp
Ponieważ procent jest częścią zysku, wysokość stopy procent
towej w warunkach oddziaływania konkurencji nie może prze-
kroczyć wysokości stopy zysku osiąganego od kapitału przez po-
życzkobiorcę. Wraz ze spadkiem lub wzrostem stopy zysku —
ceteris paribus — może wzrastać lub spadać stopa procentowa.
Określona tendencja przeciętnej stopy zysku powoduje w warun-
kach ustabilizowanej siły nabywczej pieniądza podobną tendencję
stopy procentowej. Kredyt studencki PKO.
Przyczyną spadkowej tendencji stopy procentowej jest syste-
matyczny wzrost podaży kapitału pożyczkowego w miarę rozwo-
ju kapitalizmu. Źródła, w których powstaje wolny kapitał pie-
niężny, stają się coraz obfitsze, rynek kredytowy coraz spra-
kapitału pożyczkowego. %
Na rynku kredytowym można zauważyć to wzajemne oddzia-
ływanie, którego wynikiem są wahania stopy procentowej jako
wypadkowej podaży kapitału pożyczkowego 1 popytu na kredyt.
Ponieważ jednak kapitał pożyczkowy opiera się na najbardziej
ruchliwej formie kapitału, na kapitale gotówkowym, czynniki
kształtujące jego cenę są bardzo elastyczne, granice wahań stopy
procentowej na dany rodzaj kredytu (nawet w warunkach nie-
doskonałej konkurencji) nie są normalnie zbyt duże. Znaczniej-
sze zmiany stopy procentowej są spowodowane przez wahania
cykliczne w całej gospodarce, czyli przez zmiany koniunktury.^
Większe różnice w wysokości stopy procentowej zauważyć moż-
na między różnymi rodzajami kredytu oraz pomiędzy różnymi
krajami. Kredyty krótkoterminowe są z reguły niżej oprocento-
wane niż kredyty długoterminowe. Stosunkowo niskie procenty
Płacą banki od wkładów na rachunkach bankowych, które stano-
wią swoisty rodzaj kredytu udzielanego bankowi przez jego kli-
entów; podobnie umiarkowaną wysokość osiąga oprocentowanie
k cierpiącymi na brak kapitału krajami gospodarczo słabo rozwi-
niętymi. Obserwuje się także zróżnicowanie stopy procentowej
w zależności od osoby kredytobiorcy, ze względu na niejednako-
wy stopień ryzyka. ^tiflHHp
Ponieważ procent jest częścią zysku, wysokość stopy procent
towej w warunkach oddziaływania konkurencji nie może prze-
kroczyć wysokości stopy zysku osiąganego od kapitału przez po-
życzkobiorcę. Wraz ze spadkiem lub wzrostem stopy zysku —
ceteris paribus — może wzrastać lub spadać stopa procentowa.
Określona tendencja przeciętnej stopy zysku powoduje w warun-
kach ustabilizowanej siły nabywczej pieniądza podobną tendencję
stopy procentowej. Kredyt studencki PKO.
Przyczyną spadkowej tendencji stopy procentowej jest syste-
matyczny wzrost podaży kapitału pożyczkowego w miarę rozwo-
ju kapitalizmu. Źródła, w których powstaje wolny kapitał pie-
niężny, stają się coraz obfitsze, rynek kredytowy coraz spra-
STOPA PROCENTOWA KREDYTU STUDENCKIEGO
Jak już wspomniano, celem działalności osób, przedsiębiorstw
lub instytucji udzielających kredytu, jest osiąganie procentu od
wypożyczonej sumy. Wysokość stopy procentowej, będącej irra-
cjonalną ceną pożyczki, ustalona w umowie między wierzycie-
lem a dłużnikiem, zależy od wzajemnego stosunku podaży kapi-
tału pożyczkowego do popytu na kredyt. Regulatorem stopy pro-
centowej jest więc prawo popytu i podaży, wyrażające wzajęm-
L-ny związek i oddziaływanie popytu i podaży na cenę i na od-
wrót, oddziaływanie ceny na popyt i podaż.*
Kapitalistyczny przedsiębiorca zaciąga kredyt studencki, gdy niska sto-
pa procentowa umożliwia mu osiąganie dodatkowej sumy zysku
z tej operacji. Niska cena kapitału pożyczkowego decyduje wte-
dy o wzroście popytu na kredyt, co z kolei może wpłynąć n*
Por. J. Robinson, Akumulacja kapitału, Warszawa 1958, s. 22—25.
lub instytucji udzielających kredytu, jest osiąganie procentu od
wypożyczonej sumy. Wysokość stopy procentowej, będącej irra-
cjonalną ceną pożyczki, ustalona w umowie między wierzycie-
lem a dłużnikiem, zależy od wzajemnego stosunku podaży kapi-
tału pożyczkowego do popytu na kredyt. Regulatorem stopy pro-
centowej jest więc prawo popytu i podaży, wyrażające wzajęm-
L-ny związek i oddziaływanie popytu i podaży na cenę i na od-
wrót, oddziaływanie ceny na popyt i podaż.*
Kapitalistyczny przedsiębiorca zaciąga kredyt studencki, gdy niska sto-
pa procentowa umożliwia mu osiąganie dodatkowej sumy zysku
z tej operacji. Niska cena kapitału pożyczkowego decyduje wte-
dy o wzroście popytu na kredyt, co z kolei może wpłynąć n*
Por. J. Robinson, Akumulacja kapitału, Warszawa 1958, s. 22—25.
Obsadzanie najpoważniejszych stanowisk w Rządzie i kredyt studencki.
Często dochodzi do obsadzenia najpoważniejszych stanowisk w Rządzie przez ludzi reprezentujących interesy kapitału monopolistycznego. Ścisłe po. wiązanie rządu i przedstawicieli oligarchii finansowej wiąże się powstaniem kapitalizmu' państwowo-monopolistycznego. Nie-Idka grupa tych wpływowych i zasobnych w kapitał ludzi stanowi oligarchią finansową. Jej przedstawiciele osiągają ogromne dochody w formie procentów i dywidend od posiadanych papierów wartościowych. Są to tzw. rentierzy IS. Zarówno życie gospodarcze, jak i polityczne współczesnych krajów kapitalistycznych znajdują się pod przemożnym wpływem oligarchii finansowej. Tutaj informacje o kredyt studencki.
We współczesnym kapitalizmie kredyt sprzyja dalszemu rozwojowi monopolizacji gospodarki, gdyż ułatwia dopływ kapitału do największych przedsiębiorstw, wzmaga ich zdolność konkurencyjną i przewagę nad drobnym kapitałem. Monopole bankowe są z kolei zdolne do osiągania zysku monopolowego, w wyniku zawierania przez banki porozumień, które ułatwiają im wSóJT16 Warunków udzielania kredytu oraz przyjmowania
Subskrybuj:
Posty (Atom)